on September 11, 2018
โรคปากนกกระจอก
ปากนกกระจอก หรือ แผลที่มุมปาก (Angular cheilitis – AC, Angular stomatitis, Commissural cheilitis) คือ อาการแผลเปื่อยที่มุมปากทั้ง 2 ข้าง ซึ่งอาจมีสาเหตุมาจากภาวะการขาดวิตามินบี 2 ธาตุเหล็ก โปรตีน โรคเชื้อรา การติดเชื้อแบคทีเรีย โรคผื่นแพ้กรรมพันธุ์ ฯลฯ เป็นโรคที่พบได้ในทุกเพศทุกวัย แม้จะไม่มีอันตรายร้ายแรงและไม่ใช่โรคติดต่อ แต่ก็มักสร้างความรำคาญ ความวิตกกังวล และความเจ็บปวดให้กับผู้ป่วยได้เป็นอย่างมาก เพราะทำให้มีอุปสรรคต่อการรับประทานอาหารหรือการพูดคุย อีกทั้งโรคนี้ก็เป็นโรคที่สามารถเกิดซ้ำได้อีกถ้าแก้ปัญหาไม่ถูกจุด แต่รอยโรคก็มักหายไปได้เองภายใน 7-10 วัน
สาเหตุโรคปากนกกระจอก
ส่วนใหญ่แล้วคนมักเข้าใจว่าโรคปากนกกระจอกเกิดได้จากการขาดวิตามินบี 2 เพียงอย่างเดียว แต่ในความเป็นจริงแล้วยังมีสาเหตุอื่น ๆ ที่ทำให้เกิดโรคปากกระจอกได้อีกมาก และสาเหตุที่พบได้บ่อย ๆ ก็มีดังนี้
- ปัญหาจากโรคผิวหนัง เช่น เป็นโรคผื่นภูมิแพ้ผิวหนังในเด็ก (Atopic dermatitis) โรคผิวหนังอักเสบเซบเดิร์ม (Seborrheic dermatitis) ซึ่งเป็นสาเหตุของโรคปากนกกระจอกที่พบได้บ่อยที่สุด
- การขาดสารอาหาร โรคปากนกกระจอกมักเกิดจากการขาดวิตามินบี 2 หรือ ไรโบฟลาวิน (Riboflavin) การขาดธาตุเหล็ก วิตามินซี และโปรตีน (เป็นกรณีที่พบได้น้อย แต่มักพบได้ในเด็กที่เป็นโรคขาดสารอาหาร หรือรับประทานอาหารที่มีวิตามินบี 2 น้อยเกินไป)
- การติดเชื้อบางชนิด เช่น เชื้อรา (Candida albicans) เชื้อแบคทีเรียหรือเชื้อไวรัส เช่น เชื้อเริมที่ริมฝีปาก (Herpes simplex) ที่มักพบตุ่มน้ำใสเกิดขึ้นที่บริเวณริมฝีปาก
- ผู้ป่วยสูงอายุที่ไม่มีฟัน จึงมีรูปปากที่ผิดปกติ ทำให้เกิดการกดทับที่มุมปากและกลายเป็นจุดอับชื้น เมื่อน้ำลายหรือเหงื่อมาอยู่บริเวณนั้นมากขึ้นก็จะทำให้เกิดเป็นแผลระคายเคืองที่มุมปากได้ ต่อมาอาจเกิดการติดเชื้อแทรกซ้อนจากเชื้อราหรือเชื้อแบคทีเรียตามมาได้อีก ซึ่งก็เป็นอีกหนึ่งสาเหตุที่พบได้บ่อย
- ภาวะน้ำลายออกมากกว่าปกติ (Hypersalivation) เช่น ในคนที่นอนหลับแล้วน้ำลายไหลเป็นประจำ คนที่พูดแล้วมักมีน้ำลายเอ่อที่มุมปาก หรือในเด็กบางคนที่มีน้ำลายมากและน้ำลายไหลตลอด ทำให้เกิดการระคายเคืองของผิวหนังที่มุมปากจนเกิดเป็นแผลได้ง่ายยิ่งขึ้น
- การแพ้หรือระคายเคือง เช่น การแพ้อาหาร แพ้ลิปสติก หรือยาสีฟัน (แต่ในกรณีนี้มักเป็นทั้งริมฝีปาก)
- เกิดจากการที่ริมฝีปากแห้ง จากนิสัยส่วนตัวที่ชอบเลียปากหรือจากการที่อากาศหนาวเย็นที่พบได้บ่อยในช่วงฤดูหนาว
- ผลข้างเคียงจากการใช้ยาบางชนิด เช่น ยากินรักษาสิวประเภทกรดวิตามินเอ (Isotretinoin) ที่มีผลทำให้ผิวแห้งลงและเกิดแผลที่มุมปากได้ง่ายขึ้น
- ผู้เชี่ยวชาญบางท่านเชื่อว่าโรคปากนกกระจอกอาจเกิดปัญหาของระบบภูมิคุ้มกัน หรืออาจเกี่ยวข้องกับปัจจัยต่าง ๆ เช่น ความเครียด การสูบบุหรี่ ฯลฯ หรือเกิดจากการถ่ายทอดทางพันธุกรรม
- นอกจากนี้ยังอาจพบได้ในผู้ป่วยโรคพิษสุรา โรคตับ หรือท้องเดินเรื้อรัง ผู้ที่มีอาการเบื่ออาหาร หรือมีความผิดปกติของการดูดซึมของลำไส้
อาการของปากนกกระจอก
ผู้ป่วยจะมีอาการเป็นแผลเปื่อย โดยแผลจะมีลักษณะแตกเป็นร่องที่มุมปากทั้ง 2 ข้าง ลักษณะเป็นสีเหลือง ๆ ขาว ๆ เริ่มแรกผู้ป่วยจะมีอาการปวดแสบร้อนที่ริมฝีปากและลิ้น ต่อมาจะมีรอยแผลแตกที่มุมปาก ทำให้ในขณะที่พูดหรืออ้าปากผู้ป่วยจะรู้สึกตึงและเจ็บ ถ้าใช้ลิ้นเลียบริเวณแผลก็จะยิ่งทำให้แผลแห้งและตึงมากขึ้น เมื่ออ้าปากอาจทำให้มีเลือดออกได้ (ในรายที่มีอาการรุนแรงจะมีเลือดออกด้วย และถ้าเป็นซ้ำซากเวลาหายแล้วจะกลายเป็นแผลเป็น)
ในบางรายอาจพบการอักเสบของเยื่อบุริมฝีปาก (ริมฝีปากจะมีลักษณะแดง แห้ง หยาบบาง และแตกเป็นร่องตื้น ๆ) และลิ้น (ลิ้นจะมีลักษณะเป็นสีม่วงแดง)
นอกจากนี้ผู้ป่วยยังอาจมีภาวะซีด กระจกตาอักเสบ (ตาแดง น้ำตาไหล กลัวแสง) ผิวหนังอักเสบ (Seborrheic dermatitis) ซึ่งผิวหนังในบริเวณหู ตา จมูก อัณฑะ ปากช่องคลอด จะมีลักษณะเป็นมัน เป็นผื่นแดง และมีสะเก็ดเป็นมัน
วิธีรักษาปากนกกระจอก
ผู้ป่วยที่เป็นโรคปากนกกระจอกไม่จำเป็นต้องมีสาเหตุมาจากการขาดสารอาหารเสมอไป และการขาดสารอาหารนี้ก็เป็นสาเหตุการเกิดโรคที่พบได้น้อยมากในปัจจุบัน ฉะนั้น ผู้ป่วยควรหาสาเหตุของการเกิดโรคที่แท้จริงแล้วทำการรักษาที่ต้นเหตุ ซึ่งจะทำให้อาการดังกล่าวหายไปโดยไม่กลับมาเป็นซ้ำอีก แต่โดยทั่วไปแล้วแนวทางการดูแลรักษาตัวเองแพทย์จะแนะนำให้ปฏิบัติตัวดังต่อไปนี้
- การใช้น้ำยางจากยอดอ่อนของต้นตองแตก (Baliospermum solanifolium (Burm.) Suresh) มาทาบริเวณที่เป็นแผล
- ใช้ใบสดของต้นอัคคีทวาร (Rotheca serrata (L.) Steane & Mabb.) นำมาอังไฟแล้วขยี้ใส่แผล
- ยางสดจากต้นน้ำนมราชสีห์ใหญ่ (Euphorbia hirta L.) ใช้ทาบริเวณที่เป็นแผล
- ใช้ยางจากก้านใบของต้นสบู่ดำ (Jatropha curcas L.) นำมาป้ายบริเวณที่เป็นแผล
- ใช้เปลือกต้นมะขามเทศ (Pithecellobium dulce (Roxb.) Benth.) ให้ลอกเปลือกชั้นนอกออกแล้วเอาแต่เปลือกชั้นใน 15 กรัม เกลือป่น 1 ช้อนชา แล้วนำมาต้มกับน้ำกะปริมาณพอท่วมยาเล็กน้อยจนน้ำเดือด รอจนน้ำอุ่นแล้วนำมาอมหลังจากแปรงฟันทุกครั้งจะช่วยทำให้แผลในปากค่อย ๆ บรรเทา ทุเลาลง
- ให้ใช้ฟองข้าวสีขาวที่ได้จากข้าวที่กำลังสุกมาใช้ทาบริเวณที่เป็นแผลวันละ 2 ครั้ง เช้าและเย็น วิธีนี้จะช่วยบรรเทาความเจ็บปวดและช่วยทำให้แผลหายเร็วขึ้นได้
- ต้นสายน้ำผึ้ง (Lonicera japonica Thunb.) โดยให้ใช้ทั้งต้นเป็นยา (ตามตำราไม่ได้ระบุวิธีการใช้เอาไว้)
- ใบของต้นกระเจี๊ยบเขียว (Abelmoschus esculentus (L.) Moench) มีสรรพคุณเป็นยารักษาโรคปากนกกระจอก (ไม่ได้ระบุวิธีใช้)
วิธีป้องกันโรคปากนกกระจอก
เอกสารอ้างอิง
ภาพประกอบ : medicalpicturesinfo.com, www.newhealthguide.org, simpleremedies.net, www.dermquest.com
เรียบเรียงข้อมูลโดยเว็บไซต์เมดไทย ()
- 1 โรคปากนกกระจอก
- 2 สาเหตุโรคปากนกกระจอก
- 3 อาการของปากนกกระจอก
- 4 วิธีรักษาปากนกกระจอก
- 5 วิธีป้องกันโรคปากนกกระจอก
- 6 เอกสารอ้างอิง
สุขภาพเด็ก (Children's Health) สุขภาพผู้ชาย (Men's Health) สุขภาพผู้หญิง (Women's Health) สุขภาพผู้สูงอายุ (Senior Health) สุขภาพผิว / ปัญหาผิว (Skin Problems)
เรื่องที่น่าสนใจ
ncG1vNJzZmirY2Ourq3ZqKWar6NjsLC5jq2fmqFdnbKiuNOhZl59YFqPeXGYe1x%2BaFV3hWaOkV58aV1ybXJ5fYR%2BZ156aFqGenGkaVx7cFVtfmaRj155cV1oZnKGfIR7b155Y1qScXGhcVx7aFV6fWaOl15vcV11ZXKDhIR6e159YFqPeXGXamRefWBaj3lxoH1cfmhVd4VmjpFefGldcm1yeX2Efmdeemhaj3NxpGlce3BVdoBucaRpXHtwVXaOZpGPXnlxXXJncoZ8hHtwXnBgWpJxcaFxXHp6VXp9Zo6XXnBuXXVlcoOEhHtvZl11ZXKDhIRxaF59YFqPeXGha1x%2BaFV3hWaNkl58aV1ybXKCf4R%2BZ156aFqPcnGkaVx7cFVtfmaRj155cV1xbnKGfIR7b156YlqScXGhclxxalV6fWaOl154bF11ZXKDhIRxa159YFqPeXGYe1x%2BaFV3hWaOkV58aV1ybXJ5fYR%2BZ156aFqGenGkaVx7cFVtfmaRj155cV1oZnKGfIR7b155Y1qScXGhcVx7aFV6fWaOl15vcV11ZXKDhIR6e159YFqPeXGXamRrbV1aknFxoXFcem9Ven1mjpdeeW1ddWVyg4SEcm9efWBaj3lxoW5kqag%3D